Biuletyn Informacji Publicznej
Serwis internetowy - www.powiat.gostyn.pl

Gostyń, dnia 11 stycznia 2021 r.

STAROSTA GOSTYŃSKI

GN.NA.6810.102.2020

D  E C  Y  Z  J  A

Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 703) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 256 ze zm.)

orzekam:

uznać za mienie gromadzkie nieruchomość położoną w obrębie Daleszyn, gmina Gostyń, zapisaną
w księdze wieczystej Daleszyn tom 3 karta 86, składającą się z następujących działek:

Uzasadnienie

Decyzją znak GN.NA.6810.146.2016 z dnia 3 lipca 2017 r. Starosta Gostyński orzekł o nieustaleniu, które nieruchomości stanowią wspólnotę gruntową wsi Daleszyn oraz o nieustaleniu wykazu osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej wsi Daleszyn, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia
29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 703). Następnie
w decyzji znak GN.NA.6810.146.2016 z dnia 7 października 2019 r. Starosta Gostyński orzekł o uznaniu za wspólnotę gruntową nieruchomość położoną w obrębie Daleszyn, zapisaną w księdze wieczystej Daleszyn tom 3 karta 86 oraz o ustaleniu wykazu osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej, o których mowa w art. 6a ust. 1 \ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych i wykazu obszarów gospodarstw rolnych przez nich posiadanych i wielkości przysługujących im udziałów we wspólnocie gruntowej.

Wojewoda Wielkopolski:

- decyzją znak SN-IV.7515.59.2019.3 z dnia  2 stycznia 2020 r. stwierdził nieważność decyzji Starosty z dnia 3 lipca 2017 r.,

- decyzją znak SN-IV.7515.56.2019.3 z dnia 6 marca 2020 r. uchylił decyzję Starosty z dnia 7 października 2019 r. i umorzył postępowanie przeprowadzone w I instancji.

Wojewoda w powyższych decyzjach zauważył, że będąca przedmiotem postepowań nieruchomość, nie stanowiła wspólnoty gruntowej, ale mienie gromadzkie, co Starosta Gostyński ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów. Zatem, Starosta Gostyński stwierdza, co następuje :

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 703), wspólnotami gruntowymi podlegającymi zagospodarowaniu w trybie i na zasadach określonych w ustawie są nieruchomości rolne, leśne oraz obszary wodne:

1) nadane w wyniku uwłaszczenia włościan i mieszczan-rolników na wspólną własność, we wspólne posiadanie lub do wspólnego użytkowania ogółowi, pewnej grupie lub niektórym mieszkańcom jednej albo kilku wsi;

2) wydzielone tytułem wynagrodzenia za zniesione służebności, wynikające z urządzenia ziemskiego włościan i mieszczan-rolników, na wspólną własność, we wspólne posiadanie lub do wspólnego użytkowania gminie, miejscowości albo ogółowi uprawnionych do wykonywania służebności;

3) powstałe w wyniku podziału pomiędzy zespoły mieszkańców poszczególnych wsi gruntów, które nadane zostały przy uwłaszczeniu włościan i mieszczan-rolników mieszkańcom kilku wsi na wspólną własność, we wspólne posiadanie lub do wspólnego użytkowania;

4) użytkowane wspólnie przez mieszkańców dawnych okolic i zaścianków oraz należące do wspólnot urbarialnych i spółek szałaśniczych;

5) otrzymane przez grupę mieszkańców jednej lub kilku wsi na wspólną własność i do wspólnego użytkowania w drodze przywilejów i darowizn bądź nabyte w takim celu;

6) zapisane w księgach wieczystych (gruntowych) jako własność gminy (gromady), jeżeli w księgach tych istnieje wpis o uprawnieniu określonych grup mieszkańców gminy (gromady) do wieczystego użytkowania
i pobierania pożytków z tych nieruchomości;

7) stanowiące dobro gromadzkie (gminne) będące we wspólnym użytkowaniu na terenach województw rzeszowskiego, krakowskiego oraz powiatu cieszyńskiego województwa katowickiego.

Niewątpliwie uznać należy, że nieruchomość, położona w Daleszynie, zapisana w księdze wieczystej Daleszyn tom 3 karta 86 nie jest wspólnotą gruntową w rozumieniu art. 1 ust. 1 ww. ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych, nie mieści się bowiem w żadnej z wymienionych w tym przepisie kategorii nieruchomości.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku Sygn. akt II OSK 2297/15 z dnia 18 maja
2017 r. (publik.: http://orzeczenia.nsa.gov.pl): „Zgodnie z art. 1 ust. 2 i 3 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych za mienie gromadzkie można uznać jedynie te nieruchomości rolne, leśne i obszary wodne położone na terenach wiejskich, które stanowią mienie gromadzkie w rozumieniu przepisów o zarządzie takim mieniem, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych były faktycznie użytkowane wspólnie przez mieszkańców wsi. Zatem dla ustalenia, czy dana nieruchomość była w dniu 5 lipca 1963 r. mieniem gromadzkim, istotny jest stan prawny w okresie poprzedzającym tę datę, a w szczególności to, czy nieruchomość taka należała do istniejących w okresie od 1933 do 1954 r. gromad jako jednostek samorządu terytorialnego, mających osobowość prawną i będących podmiotami praw i obowiązków. Po uzyskaniu pozytywnej odpowiedzi na to pytanie, do zaliczenia nieruchomości w poczet mienia gromadzkiego w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych niezbędne było jeszcze ustalenie, czy przed dniem wejścia w życie ustawy z 1963 r. nieruchomość ta była faktycznie użytkowana wspólnie przez mieszkańców wsi (szerzej E. Stawicka – Zmiana regulacji ustawowej wspólnot gruntowych – Palestra 4/2016 s. 31 i n, publ: https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/4-2016/artykul/zmiana-regulacji-ustawowej-wspolnot-gruntowych)”.

W myśl § 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1962 r. w sprawie zarządu mieniem gromadzkim oraz trybu jego zbywania (Dz.U. Nr 64, poz. 303) przez pojęcie „mienie gromadzkie”, należy rozumieć mienie, które do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz.U. Nr 43, poz. 191), stanowiło majątek dawnych gromad jako majątek gromadzki, dobro gromady oraz inne prawa majątkowe, natomiast przez „dawne gromady” należy rozumieć gromady istniejące do dnia wejścia w życie ww. ustawy z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.

Przedmiotowa nieruchomość zapisana jest w prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gostyniu księdze wieczystej Daleszyn tom 3 karta 86. Znajdują się w niej wpisy w języku niemieckim. Zgodnie z tłumaczeniem wpisów, dokonanym przez tłumacza przysięgłego języka niemieckiego, właścicielem nieruchomości jest „Gmina wiejska Daleszyn w Daleszynie” na podstawie „Zgody zbywcy i nabywcy na przejęcie prawa własności nieruchomości 24 lutego, wpisano 11 maja 1913”.

W prowadzonym przez Starostę Gostyńskiego powiatowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym znajduje się „Matrykuła gromady Daleszyn”, zrekonstruowana w sierpniu 1947 r. i zatwierdzona do użytku służbowego. W dokumencie tym jako właściciela nieruchomości zapisanej w artykule 50, wg księgi wieczystej Daleszyn tom 3 karta 86, zapisano „Gromadę”.

Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 35, poz. 294) gminy wiejskie, jeżeli nie stanowiły jednej miejscowości, dzieliły się na gromady. Gromada była podmiotem majątku, dobra gromadzkiego i innych praw majątkowych.

Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 lipca 1934 r. o podziale powiatu gostyńskiego w województwie poznańskiem na gminy wiejskie (Dz.U. Nr 64, poz. 561), utworzono Gminę Gostyń z siedzibą w mieście Gostyniu; w skład tej gminy weszła, m. in., dotychczasowa gmina wiejska Daleszyn. Gmina wiejska Daleszyn stała się więc gromadą.

Gromada Daleszyn istniała do 1954 r., kiedy to na podstawie wymienionej już ustawy z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych utworzono gromadę Gostyń Stary - z siedzibą gromadzkiej rady narodowej w Gostyniu Starym. W jej skład weszła, m.in., dotychczasowa gromada Daleszyn.

W aktach prowadzonych przez Sąd Rejonowy w Gostyniu ksiąg wieczystych nr: 4796, 4797, znajdują się wyciągi z matrykuły wsi Daleszyn dla parcel 103/68 i 104/68, położonych w obrębie Daleszyn, zapisanych w księdze wieczystej Daleszyn tom III karta 86, art. matrykuły 50, sporządzone w dniu 2 kwietnia 1959 r. wydane przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gostyniu Wydział Rolnictwa i Leśnictwa, w których jako właściciela wpisano „Gromadę”. Gromada Daleszyn została również zapisana jako właściciel w załączonym do akt księgi wieczystej nr 5261, opisie i mapie działki nr 9, położonej w obrębie Daleszyn, wydanym przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Ref. Geodezji i Regulacji Rolnych w Gostyniu dnia 8 października 1960 r.

Ponadto, w aktach księgi wieczystej nr 9809 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gostyniu znajdują się dokumenty związane ze sprzedażą w roku 1968 działki nr 217, położonej w obrębie Daleszyn, zapisanej w księdze wieczystej Daleszyn tom III karta 86. Na opisie i mapie tej działki, wydanym przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gostyniu w dniu 24 czerwca 1968 r. jako właściciela zapisano „Grunt wsi Daleszyn”. Sprzedaż tej działki odbyła się zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1962 r. w sprawie zarządu mieniem gromadzkim oraz trybu jego zbywania (Dz.U. Nr 64, poz. 303): zebranie wiejskie wsi Daleszyn podjęło uchwałę w sprawie sprzedaży działki, a uchwała ta została następnie zgodnie z § 5 ust. 4 ww. rozporządzenia zatwierdzona przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gostyniu. Potwierdza to, że nieruchomość zapisana w księdze wieczystej Daleszyn tom III karta 86 stanowi mienie gromadzkie.

Dla ustalenia, czy dana nieruchomość stanowi mienie gromadzkie istotne znaczenie ma też fakt, czy przed dniem wejścia w życie tej ustawy, tj. 5 lipca 1963 r. nieruchomość była faktycznie użytkowane wspólnie przez mieszkańców wsi.

Częścią nieruchomości, zapisanej w katastrze w artykule matrykuły nr 50, a w księdze wieczystej Daleszyn tom III karta 86 był las o łącznej powierzchni ponad 78 ha.

W zbiorach Archiwum Państwowego w Poznaniu, znajdują się pochodzące z Wydziału Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu „Akta dotyczące lasu gminy Daleszyn, pow. Gostyń”, założone w 1926 r., które zostały udostępnione na stronie internetowej: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/1044416. W aktach tych znajduje się wniosek Gminy Daleszyn z dnia 19 stycznia 1926 r. o pozwolenie na wyręb drzewa z „własnego lasu gminnego na pokrycie tegorocznego zapotrzebowania drzewa opałowego i porządkowego”, z którego wynika, że gmina udziela „potrzebnego opału czternastu rodzinom biednych będących na utrzymaniu gminy”.

Na stronie internetowej Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej (http://www.wbc.poznan.pl/dlibra) dostępny jest skan nr 111 „Głosu Wielkopolskiego” z dnia 24 kwietnia 1947 r. (http://www.wbc.poznan.pl/Content/461751/GW_0111_1947.pdf). Znajduje się w niej artykuł prasowy pt.: „Wzór wyrobienia spółdzielczego”, w którym autor opisuje istniejącą na terenie powiatu gostyńskiego gromadę Daleszyn, która „posiada własny budżet i w jego ramach się gospodarzy. We własnym zakresie utrzymuje Publiczną Szkołę Powszechną, buduje drogi, prowadzi ochronkę, dzierżawi polowania itd.”

Z wyjaśnień udzielonych w 2019 r. przez ówczesną sołtys wsi Daleszyn panią Ewę Dzierżgowską (uzyskanych w sprawie znak GN.NA.6810.146.2016), która rozmawiała ze starszymi mieszkańcami wsi, wynika, że środki finansowe uzyskiwane z udostępniania gruntów wsi (za drewno z lasu wiejskiego) wpłacane były na osobne konto wiejskie i przeznaczane zawsze na potrzeby całej wsi , np. na budowę świetlicy wiejskiej.

Zdaniem Starosty Gostyńskiego uznać można, że wspólne użytkowanie tych gruntów wyrażało się
w pobieraniu z nich pożytków cywilnych (środki finansowe), które wykorzystywane były dla dobra wszystkich mieszkańców wsi.

Jak już wyżej wspomniano w myśl rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1962 r. w sprawie zarządu mieniem gromadzkim oraz trybu jego zbywania (Dz.U. Nr 64, poz. 303) przez pojęcie „mienie gromadzkie”, należy rozumieć mienie, które do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 25 września 1954 r.
o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz.U. Nr 43, poz. 191), stanowiło majątek dawnych gromad jako majątek gromadzki, dobro gromady oraz inne prawa majątkowe, natomiast przez „dawne gromady” należy rozumieć gromady istniejące do dnia wejścia w życie ww. ustawy
z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych.

Jak pisze Ewa Stawicka w cytowanym już artykule "Zmiana regulacji ustawowej wspólnot gruntowych" (s. 32): „Przy odrzuceniu koncepcji, że mienie gromadzkie stało się własnością niczyją, w orzecznictwie i doktrynie prawa niemal jednolicie przyjęto, że po reformie z 1954 r., pomimo braku wyraźnej deklaracji ustawowej, mienie gromadzkie stało się własnością państwa. (…) Deklaracja analogicznej treści i o analogicznym znaczeniu została powtórzona w ustawie z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (art. 98 ust. 1). Dotychczasowe przepisy, szczególne dotyczące gromad i gromadzkich rad narodowych, miały znaleźć zastosowanie do gmin i gminnych rad narodowych (art. 95). Jednocześnie w art. 98 ust. 2 ustalono, że „dotychczasowe mienie gromadzkie staje się mieniem gminnym”, i aczkolwiek ustawa nie zawierała wyraźnego postanowienia, że mienie gromadzkie stało się mieniem państwowym, to mienie to traktowała jako własność państwa, pozostającą w dyspozycji organów władzy państwowej – gromadzkich rad narodowych. Podobnie ujmowało to wydane na podstawie ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 1962 r.”

Sąd Najwyższy w orzeczeniu Sygn. akt I CR 535/59 z dnia 26 marca 1960 r. (opublik.: https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/520209094) stwierdził, że „majątek byłych gromad stał się majątkiem
Państwa. Całkowita zmiana charakteru prawnego i istotnej funkcji gromad, które stały się jednostkami podziału administracyjnego, pociągnęła za sobą przejście majątku (mienia) gromadzkiego na własność Państwa”.
Stanowisko to podtrzymywane w późniejszych orzeczeniach tego organu, co potwierdził ten organ w postanowieniu Sygn. akt IIICKN 430/00 z dnia 24 października 2001 r., stwierdzając, że „na podstawie analizy przepisów wymienionych ustaw z 1954 r. i 1958 r. oraz wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych, w literaturze i orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że mienie dawnych gromad stało się własnością państwową (ogólnonarodową)".

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że zostały spełnione przesłanki do uznania części nieruchomości o powierzchni 113,6500 ha, położonej w obrębie Daleszyn, gmina Gostyń, zapisanej w księdze wieczystej Daleszyn tom 3 karta 86 za mienie gromadzkie.

Zgodnie z art. 2a ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych przepisów tej ustawy nie stosuje się do gruntów pokrytych wodami publicznymi w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne. Nie stosuje się zatem przepisów ustawy do następujących działek położonych w obrębie Daleszyn, gmina Gostyń, zapisanych w księdze wieczystej Daleszyn tom III karta 86, stanowiących część Kanału Obry, tj. wody publiczne:

1) działka nr 126 o powierzchni 0,1700 ha,

2) działka nr 234 o powierzchni 0,8700 ha,

3) działka nr 283 o powierzchni 0,0400 ha,

4) działka nr 287 o powierzchni 0,2000 ha,

5) działka nr 288 o powierzchni 0,0300 ha,

6) działka nr 289 o powierzchni 0,2300 ha,

7) działka nr 291 o powierzchni 0,0500 ha,

8) działka nr 292 o powierzchni 0,2400 ha.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych decyzję o ustaleniu, które nieruchomości stanowią mienie gromadzkie, podaje się do wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości oraz ogłasza wywieszając w urzędzie gminy oraz w starostwie powiatowym na okres 14 dni,
a także zamieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej gminy i powiatu oraz w prasie lokalnej.

Od niniejszej decyzji przysługuje prawo wniesienia odwołania do Wojewody Wielkopolskiego za moim pośrednictwem, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. W trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję. Z dniem doręczenia organowi administracji publicznej oświadczenia
o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania, decyzja staje się ostateczna i prawomocna.

Z up. Starosty Gostyńskiego

      Geodeta Powiatowy

     Andrzej Pospieszyński